Jak pisze o Antonim Klepackim w jednodniówce „Gazeta Mławska” z 15.09.1981 r. Izabela Ławrynowicz: „Ambicją jego było utworzenie zespołu reprezentatywnego dla Północnego Mazowsza. Wiele dni spędzi na wędrówkach od wsi do wsi, w poszukiwaniu kandydatów do zespołu, śpiewaków, tancerzy, muzyków”. Teren Mazowsza Północnego pod względem etnograficznym był słabo zbadany. Brak opisów obrzędów i zwyczajów, tańców i pieśni, zmusił p. Klepackiego do penetracji terenu dawnego powiatu mławskiego, do poszukiwania ludzi, którzy pamiętają jeszcze, jak i co tańczyli sami w młodości. Niestety nie zachowały się w archiwum zapisy terenowe, a w repertuarach najwięcej jest pieśni pochodzących z zapisów nutowych, wydawanych w latach 70. na potrzeby regionalnych zespołów tańca.
Na tle wielu podobnych zespołów folklorystycznych z tamtych czasów wyróżniało się Kontro autentyzmem. Antoni Klepacki zgromadził zawołanych wiejskich tancerzy, którzy na scenie tańczyli pamiętane z młodości tańce.
Materiał śpiewany to jednak inna historia – pieśni i piosenki na przestrzeni dwunastu lat kolejnych programów koncertowych są podobne, repertuar pieśniowy wąski. Na podstawie zachowanych repertuarów można przypuszczać, że już wtedy, w latach siedemdziesiątych, trudno było na wsiach odszukać pieśni odpowiednie do występów scenicznych.
W wielu opisach działalności możemy przeczytać, że „zespół prezentował tradycje szlachty zaściankowej”, „zespół był bodaj jedynym w swoim rodzaju prezentującym folklor szlachecki”. Halina Giżyńska-Burakowska pisze: „Fenomenem wyróżniającym Mazowsze Północne, w Polsce przedrozbiorowej była drobna szlachta t.zw. zagrodowa. Szlachty, posiadającej niewielkie posiadłości, czasem wręcz skrawki ziemi i utrzymującej się w związku z tym z pracy własnych rąk, mieszkało na Mazowszu 10-krotnie więcej w stosunku do liczby ludności niż w Wielkopolsce i ponad 15-krotnie więcej niż w Małopolsce.
Szczególne nasycenie szlachtą zagrodową występowało w powiatach północnych i wschodnich Mazowsza. W niektórych z nich szlachta była liczniejsza niż kmiecie. Pozwalają tak sądzić przekazy dotyczące własności chłopskiej i szlacheckiej. Np. w powiecie mławskim w końcu XVI w. kmiecie gospodarowali na 257 łanach, a szlachta zagrodowa na 1631. W powiecie zambrowskim różnica między stanem posiadania jest tylko nieco większa – kmiecie gospodarowali na 112 łanach, a szlachta na 1193. Tereny te to dawne pogranicze Mazowsza z Prusami (później Zakonem Krzyżackim), Jaćwieżą, Litwą i Rusią. W związku z tym przeważa hipoteza, że szlachta zagrodowa, a przynajmniej znaczna jej część, wywodzi się z pierwotnych książęcych osadników wojskowych.”
(Źródło: http://www.sierpc.com.pl/sr/3_2001/szlachcic.html).
Powiat mławski i powiaty sąsiednie są przecież na terenie „szlacheckim”. Te tradycje, a nawet ambicje, podkreślał entourage, czyli stroje sceniczne, zamówione i uszyte w roku 1975. Stroje te na pierwszy rzut oka wyglądają jak typowe stroje miejskie z przełomu XIX i XX w., a jednak w licznych publikacjach o zespole są nazywane „strojami drobnoszlacheckimi”. Strój pomogła odtworzyć mgr Grażyna Tkaczyk z Muzeum Etnograficznego w Warszawie w roku 1975. Możemy jednak przypuszczać, że taki jego charakter wynikał nie tyle ze szczegółowej wiedzy na temat włościańskich strojów Ziemi Zawkrzeńskiej, ile wyboru takiej stylistyki przez grupę Kontro. W ulotce do wystawy “Strój ludowy na Mazowszu” z roku 1976, Grażyna Tkaczyki pisze “Męski, surdut szary lub czarny z cienkiego płótna fabrycznego, z tego samego materiału spodnie z “fartuszkiem”, i luźnymi nogawkami, wpuszczanymi w buty z “harmonijką”, czapka “maciejówka”, kobiecy, spódnica długa w siedem klinów, z “ogonem”, zdobiona aksamitkami. Kaftaniki wcinane, z cienkiej wełenki. Powszechnie noszonymi dodatkami były rękawiczki, broszki i parasolki” . “Tego typu ubiory noszono na przełomie XIX i XX wieku, do I wojny światowej. Jest to ubiór szlachecki”
( OD REDAKCJI, a właściwie, MIEJSKI, ogólnoeuropejski typ kroju)
Niewątpliwie po drugiej wojnie światowej w podmławskich wsiach nie widywało się już niemal „samorobionych”, tkanych, farbowanych materii, przeważały ubiory czy to fabryczne, czy szyte na maszynie według krawieckich wykrojów.
Kaja Prusinowska
CDN.
